18e eeuw
De kaarten van Ferraris en Vandermaelen tonen dat in de 18de eeuw het gebied een ingewikkeld rivieren- en geulenstelsel was. Onderstaande kaart dateert uit 1748. Ter oriëntatie: onderaan links zie je Fort Frederik, daar ligt momenteel de Europaterminal.
Dit 2.500ha grote slik en schorgebied dat zich uitstrekte tussen Zandvliet en Bath, vormde samen met het Verdronken Land van Saeftinghe een complex van ruim 5.500ha, waarvan 820ha op Belgisch grondgebied.
19e eeuw
Om je te oriënteren op onderstaande Vandermaelenkaart uit 1854: onderaan bevindt zich de huidige 2e containerterminal en het sluizencomplex Zandvlietsluis – Berendrechtsluis. Waar op de kaart “Nieuwland polder” staat, ligt nu het terrein van BASF.
20e eeuw
Verscheidene inpolderingen en de aanleg van dijken verkleinden stelselmatig de oppervlakte van het gebied. In 1940 bedroeg deze oppervlakte nog 820ha die tijdens de Tweede Wereldoorlog gereduceerd werd tot de huidige 216ha.
Onderstaande nautische kaart dateert van 6 juni 1947 en geeft je een meer recent beeld. De verbinding met de Oosterschelde is verbroken door de aanleg van de spoorweg naar Vlissingen.
In 1964 was het GBS nog écht het einde van de wereld: het BASF-terrein werd juist opgespoten, je ziet min of meer de lijn van de Scheldelaan,en waar later de Schelde-Rijnverbinding zou komen was het nog een uitgestrekt slikken en schorrengebied.
De meest recente inpoldering dateert van in de jaren 60. Het opspuiten begon in de loop van 1964.
In 1965 toen de bouwwerken op het terrein van BASF al begonnen waren in het zuiden, waren ze in het noorden, tegen de Nederlandse grens, nog aan het ophogen.
Door de aanleg van de Zandvlietsluis in 1967 werden Groot Buitenschoor en Galgeschoor van elkaar gescheiden.
Samen met de aanleg van de Zandvlietsluis, werd er voor het Groot Buitenschoor een stroomleidam aangelegd. Hierdoor won de intergetijdezone aan grootte; er vormden zich in deze zone een uitgestrekt slikgebied en zandplaat.
Maar ook het gebied rond de stroomleidam verzandde, de zogenaamde Ballastplaat. Door de Ballastplaat en de stroomleidam werd het Groot Buitenschoor van de vaargeul geïsoleerd wat de rust op de ontstane slikplaat bevorderde.
Op onderstaande luchtfoto zie je de ballastplaat (1), de strekdam (2), de smalle strook schor (3) en de uitgebreide slikplaat en vloedschaar (4).
In de loop der jaren werd er alsmaar een grotere wig tussen beide gebieden gedreven: het begon in 1967 met de aanleg van de Zandvlietsluis (1), in 1989 met de bouw van de de Berendrechtsluis (2), in 1990 de Europa containerterminal (3) en de Noordzeeterminal in 1995 (4).
Door de bouw van de Noordzee containerterminal in 1994 verloor het Groot Buitenschoor 8ha aan intergetijdengebied.
Deze ingrepen zorgden ervoor dat het Galgeschoor afgesloten werd van het Groot Buitenschoor en het Verdronken Land van Saeftinghe, en zich meer aansloot op de meer stroomopwaarts gelegen schorren.
Grenspaal 269
Vroeger was GP269 het contactpunt van Zandvliet, Ossendrecht, Woensdrecht en Rilland Bath.
Bij een grenscorrectie in 1871 is dit punt tussen GP267 en GP268 komen te liggen en van Woensdrecht was er op dat punt toen geen sprake meer. Nu staat GP269 op de grens van Antwerpen, vroeger Zandvliet voor de fusie voor België en Reimerswaal waar het vroegere Rilland Bath na de fusies onder valt voor Nederland.
Op de Topografische kaart nr.7 uitgegeven bij het NGI in 1984, staat grenspaal 269 nog een heel eind landinwaarts ingetekend. De huidige standplaats is aangeduid met de blauwe pijl.
Op kaart 1803.5 uitgegeven in 2012 door de Nederlandse Dienst der Hydrografie, staat grenspaal 269 ingetekend op de dijk.
GP269 werd ergens einde jaren 90 verplaatst; in mijn eerste jaren op het GBS heb ik die nog op zijn plaats landinwaarts weten staan. De reden van die verplaatsing is hoogstwaarschijnlijk de inrichting van het slibstort. Onderstaande foto toont GP269 nog op zijn oude standplaats langs de smokkelweg.
De grens gaat vanaf GP269 nog steeds in rechte lijn verder tot aan de thalweg of het lengteprofiel van de Schelde. Daar ligt de rode boei 74. Vanaf dat punt maakt de grens een hoek naar het zuiden. De grens volgt dan de thalweg van de Schelde tot het verlengde van de denkbeeldige lijn van GP271 tot de molen van Hoogerheide ( NL ).
De grens steek de Schelde over en doorkruist eerst het Verdronken Land van Saeftinghe. In 1843 was dit gebied ontoegankelijk en heeft men er geen grenspalen gezet. De eerste grenspaal is GP270 en werd geplaatst op dijk van het het verdronken land nabij Kieldrecht.
De grenslijn werd bepaald door van GP271 in Kauter, een gehucht nabij Kieldrecht een denkbeeldige lijn te maken recht naar de molen van Hoogerheide in Noord Brabant. Later werden belangrijke delen van het verdronken land terug ingepolderd. Prosperpolder werd ingepolderd in 1857 in opdracht van Hertog Prosper van Arenberg en de Hertogin Hedwigepolder in 1904. In 1905 zijn ook de grenspalen en grensstenen geplaatst doorheen deze beide polders. Heel opvallend is hier dat het wegenpatroon zich hier niets aantrekt van de grens en dat de wegen diagonaal op de grens staan.
En wist jij dat grenspaal 269 nog heel wat zusjes en broertjes heeft? Maak kennis met de familie 269.
