Ongeveer 50 jaar nadat de laatste schapen verdwenen uit de Zwinschorren, verschenen er opnieuw grote grazers in het bekende natuurgebied in Knokke. Sinds 2013 vertoeven veertig Limousinrunderen van 1 juli tot 31 december in een afgerasterd blok van 75 ha groot. Het Agentschap voor Natuur en Bos wil met behulp van de grazers de typische schorrenvegetatie herstellen. Deze is lokaal verarmd door de dominante aanwezigheid van strandkweek. De eerste resultaten zijn veelbelovend.
Via een gps-halsband die elk kwartier de positie van een van de runderen doorgaf, konden we het ruimtegebruik van de kudde volgen. Door die informatie te combineren met gedetailleerde vegetatiekaarten, kregen we een goed beeld van het habitatgebruik van de dieren. De runderen hebben een duidelijke voorkeur voor dijken en voor vegetatietypes waar grassen domineren, zoals duingrasland, maar ook voor schorren waarin strandkweek oprukt of dominant is. De dagelijks of heel frequent overstroomde vegetaties worden meestal vermeden als foerageerplek. In de zoute schorren blijkt de aanwezigheid van zoet drinkwater essentieel: de locatie ervan stuurt in sterke mate het habitatgebruik. Verder oefent ook het raster zelf een grote aantrekkingskracht uit. Het wordt gebruikt als oriëntatiestructuur om van de ene voedsel- of rustplek naar de andere te gaan.
Op twee jaar tijd slaagden de runderen erin om door strandkweek gedomineerde vegetatievlekken sterk te beïnvloeden: de bedekking met strandkweek nam er gemiddeld met 40% af. Voorlopig konden, behalve klein schorrenkruid, nog maar weinig typische soorten daarvan profiteren om zich opnieuw te vestigen. Toch lijkt de herintroductie van grote grazers een veelbelovende maatregel voor vegetatieherstel. Een verdere opvolging van het beheer en de effecten ervan op de nutriëntenherverdeling in het terrein, op het broedsucces van typische vogels en op de microhabitats van ongewervelden, staat op stapel.
Jan Van Uytvanck
Meer lezen: Effects of grazing and habitat use of cattle in the restoration management of the Zwin salt marsh (Belgium)