Malaria in de polder

Hoe vreemd het ook klinkt, maar onze streken waren vroeger een oord van malaria. Malaria was ook bekend als zo.a. Zeeuwse koorts, moeraskoorts, en polderkoorts. De Zeeuwse koortsen waren een gematigde vorm van malaria die op Walcheren voorkwam en in combinatie met besmettelijke infectieziekten in veel gevallen dodelijk verliep.

Van de 40.000 Engelse soldaten die in 1809 tijdens de Walcherenexpeditie Zeeland binnenvielen om Napoleon Bonaparte zo in de rug aan te vallen en het strategische Antwerpen te bedreigen waren er binnen enkele weken al 13.000 door deze ziekte geveld. Daarom werd de Grote Kerk van Veere zo veel mogelijk als lazaret ingericht. Nog datzelfde jaar 1809 trokken de Engelse troepen zich terug. Zij waren niet door de Fransen maar door de muskieten verslagen.

In de Grote Kerk van Veere stierven 1427 mannen in negen maanden tijd. Naar schatting zijn onder de Engelse troepen 4000 man aan de gevolgen van de Zeeuwse koorts overleden. Door gevechtshandelingen stierven minder dan 50 Engelse manschappen.

Tot ca. 1920 kwam malaria overigens ook nog endemisch in Nederland voor. Vlak na de Tweede Wereldoorlog waren er in Nederland ca. 10.000 gevallen van malaria per jaar. Dit hoge aantal kan mede worden verklaard door het stoppen van de ‘kininisatie’ tijdens de Duitse bezetting en door verminderde bemaling van polders door brandstofschaarste.

Pas in 1959 werd ‘inheemse’ malaria voor het laatst geconstateerd in Nederland, en in 1970 kreeg Nederland als een van de laatste landen in Europa het predicaat ‘malariavrij’ van de Wereldgezondheidsorganisatie.

Polderkoorts

In Ekeren staat een kapelleke in de Veltwijcklaan,schuin tegenover het hoofdgebouw van de ‘Antwerp International School’ of het vroegere hof van Moretus. Op het einde van de 19e eeuw werd dit kapelleke naar hier overgebracht van zijn oude standplaats nabij het spoorwegstation te Ekeren, aan de samenloop van de Veltwijcklaan en de O-L-Vrouwestraat. Men noemde het ‘Bistkapelleke’ naar de plaatsbenaming ‘De Bi(e)st’.

bistkapel-ekeren--frank-wagemans-1

P.C.Boutens schrijf in zijn werk Maria’s Antwerpen, uitgegeven in 1878, dat de mensen van Ekeren en de omgeving eertijds in het Bistkapelle bij O.-L.-Vrouw bescherming kwamen afsmeken vooral tegen ‘de koorts’. Met ‘de koorts’ wordt hier bedoeld een speciale soort van koorts, namelijk de polderkoorts.

bistkapel-ekeren--frank-wagemans-2

‘Polderkoorts’ was vroeger in de Antwerpse polders de volkse benaming voor de malaria-epidemie. Malaria is zo goed als verdwenen uit de Antwerpse polderdorpen nadat men in het begin van de 20e eeuw de strijd heeft aangevat tegen de polderkoorts door de vernietiging van de malariamuggen.

Meer weten?