De Gekraagde vlokslak, een zeenaaktslak, wordt pas vanaf eind 2012 in onze kustwateren aangetroffen. Nog geen drie jaar later wordt de soort al op veel duiklocaties in bijna de gehele Oosterschelde aangetroffen. En er zitten er zoveel dat het op enkele duikplaatsen nu al de meest voorkomende soort is. Zo’n snelle en succesvolle vestiging van een nieuwe soort wordt niet vaak waargenomen. Twee weken geleden werd er ook een zeer opmerkelijk exemplaar in de Oosterschelde aangetroffen met een zeldzame vergroeiing van de rhinoforen, een van de belangrijkste zintuigorganen van de zeenaaktslak.
De Gekraagde vlokslak heeft in minder dan drie jaar een zeer opmerkelijke opmars door een groot deel van de Oosterschelde gemaakt. De eerste exemplaren zijn in december 2012 in de noordwestelijke Oosterschelde gevonden. Sindsdien zijn er exemplaren van deze zeenaaktslakken op meerdere duiklocaties aan zowel de zuid- als de noordzijde van de westelijke en centrale Oosterschelde aangetroffen. De soort komt algemeen voor bij onder andere Goes en is ook al aan ten westen van Wemeldinge en ten oosten van Gorishoek in de zuidoostelijke Oosterschelde aangetroffen.
De Gekraagde vlokslak heeft in de Oosterschelde een ideale leefomgeving gevonden. In de ondiepe zones zijn in de afgelopen decennia ontelbare lege schelpen van Japanse oesters terecht gekomen. De Gekraagde vlokslakken verstoppen zich bij voorkeur onder deze schelpen. Zelden worden de slakken bovenop de schelpen of elders aangetroffen. Op en onder de schelpen vinden ze grote aantallen Gewone golfbrekeranemonen die het voedsel zijn voor de slakken. En op de vlakke schelpen worden de karakteristieke eisnoeren afgezet. De meeste Gekraagde vlokslakken hebben zich op een diepte van circa twee tot vijf meter onder de laagwaterlijn gevestigd. Zelden worden er exemplaren op tien meter diepte of meer gevonden. Maar er worden bij laagwater ook exemplaren onder stenen en oesterschelpen net boven de laagwaterlijn aangetroffen.
Net als alle andere soorten nudibranchia, naaktkieuwige zeenaaktslakken, draagt de Gekraagde vlokslak boven op de kop twee onvertakte pinvormige tentakels. Het zijn de rhinoforen; een van de belangrijkste zintuigorganen van de slak. Met de rhinoforen kunnen ze hun voedsel en soortgenoten traceren, schommelingen in watertemperatuur en stroming detecteren en mogelijk nog meer prikkels waarnemen.
Twee weken geleden troffen twee vrijwilligers van Stichting ANEMOON een wel heel bijzonder exemplaar van een Gekraagde vlokslak aan in de Oosterschelde, vlak bij Goes. Deze slak heeft een tweevoudige, dichotome vergroeiing van de rechter rhinofoor. Dat wil zeggen: de rhinofoor is twee keer tweevoudig vertakt. Eén tweevoudige vertakking van een rhinofoor wordt slechts zelden waargenomen. Maar een tweede vertakking op een en dezelfde rhinofoor is nog veel zeldzamer. Het wachten is nu op een waarneming van een zeenaaktslak met een drievoudige dichotome vertakking op een rhinofoor. Maar of zo’n rariteit ooit in onze kustwateren wordt aangetroffen, dat zal de toekomst ons moeten leren.
Tekst en foto’s: Peter H van Bragt, Stichting ANEMOON