Hazen, ganzen, vee, op de Europese kwelders loopt van alles te grazen. Kelly Elschot onderzocht de effecten van kleine en grote grazers op de (diversiteit van) kwelderplanten en belangrijke kwelderprocessen, zoals sedimentinvang en koolstofopslag, die beide gewenst zijn vanwege de klimaatsverandering.
Wat is nu de impact van al die verschillende grazers op het functioneren van een ecosysteem? De kleine grazers op de kwelders – hazen, brand- en rotganzen – reduceerden de vegetatiehoogte, maar ze hadden verder nauwelijks effect op de bodemprocessen. Andere kleine grazers, de grauwe ganzen, wroeten in de kwelderbodem naar wortelstokken, wat kale plekken veroorzaakt. Plantensoorten uit de pionierfase vestigden zich op deze plekken en dit zorgde voor een toename van de plantendiversiteit.
Op grote schaal observeerde Elschot een afname van grauwe ganzen door natuurlijke successie. De ophoging van het kweldermaaiveld resulteerde namelijk in een afname van hun voedselbron. Grote grazers (vee) hadden een groot effect doordat ze niet alleen de vegetatiehoogte reduceerden, maar ook door het aanstampen (compactie) van de bodem. Ze reduceerden de toename in hoogte van het maaiveld, terwijl de koolstofopslag in de kwelderbodem toenam. Beide aspecten zijn belangrijk in relatie tot de huidige klimaatsverandering: 1) het kweldermaaiveld moet voldoende ophogen om mee te stijgen met het stijgende zeeniveau en 2) koolstofopslag in de bodem reduceert de toegenomen CO2-concentratie in de atmosfeer. Veel Europese kwelders worden begraasd door zowel inheemse grazers als door vee.
Vanuit een managementperspectief is het dan ook zeer belangrijk om te begrijpen wat de effecten van deze verschillende grazers zijn op de vegetatie en belangrijke ecosysteem processen: Kwelders met een hoge sedimentdepositie zullen minder problemen ondervinden door veebegrazing en de resulterende verminderde ophoging van het kwelderoppervlak. In deze gebieden zou veebegrazing dus actief de koolstofopslag kunnen verhogen naast het in stand houden van de biodiversiteit. De effecten van de verschillende grazers op de kweldervegetatie en de bodem eigenschappen moeten in toekomstige studies wel meegenomen worden, waarbij vaak met behulp van theoretische modellen wordt bepaald of kwelders kunnen meekomen met het versneld stijgend zeeniveau.
Kelly Elschot promoveert op 18 september 2015 om 11:00 uur aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het onderzoek voerde zij uit bij het Centre for Ecological and Evolutionary Studies (CEES). Haar onderzoeksproject maakte deel uit van een groter project in samenwerking met het NIOZ-Yerseke. Project titel: Unravelling interacting feedback loops that control non-linear salt-marsh dynamics: combining experiments with modelling. Haar onderzoek werd gefinancierd door NWO.
Het proefschrift van Kelly Elschot: ‘Effects of vegetation patterns and grazers on tidal marshes’ is vanaf 18 september ook te vinden in het overzicht van wadden gerelateerde proefschriften.